1.Ներկայացրու Հին աշխարհի նշանավոր արքաներից Համմուրապիին,նրա օրենքները, քո մտորումները այդ օրենքների շուրջ/գրավոր/:
2. Սովորել պատմել:
Համմուրապին (կամ Համմուրաբի) Բաբելոնի վեցերորդ թագավորն էր՝ իշխելով մ.թ.ա. 1792-1750 թվականներին։ Նա առավել հայտնի է իր օրենքների հայտնի հավաքածուով՝ Համմուրապիի օրենսգիրքով, որը համարվում է աշխարհի առաջին համակարգված օրենսգրքերից մեկը։ Այս օրենքները մշակվել են հասարակության կարգուկանոնի ամրապնդման և արդարության սկզբունքների տարածման նպատակով։ Օրենսգիրքը հայտնաբերվել է 1901 թվականին Իրանի Սուսա քաղաքում և գրված է շումերա-աքքադական սեպագրով։ Օրենսգիրքը բաղկացած է շուրջ 282 հոդվածից, որոնք վերաբերում են տարբեր ոլորտներին՝ քաղաքացիական իրավունքից մինչև քրեական արդարադատություն։ Այն գրված է շքեղ սև դիորիտե սյան վրա։
Համմուրաբի թագավորի օրենքներից հատվածներ
«Ես՝ Համմուրաբիս, աստվածների կողմից նշանակված առաջնորդս, թագավորներից ամենաառաջինը, եփրատյան գյուղերի նվաճողը, ճշմատություն և արդարություն դրեցի երկրի շուրթերին։
Այսուհետև․
Եթե մարդը գողանա տաճարի կամ թագավորի գույքը, նրան պետք է սպանել․ ով կընդունի գողացած գույքը, նույնպես պետք է սպանել։
Եթե մարդը գողանա ստրուկին կամ ստրկուհուն, նրան պետք է սպանել։
Եթե մարդը թաքցնի փախած ստրուկին, նրան պետք է սպանել։
Եթե մեկը կտրի ստրուկի խարանը, նրա մատները պետք է կտրել։
Եթե մարդը սպանի ուրիշի ստրուկին, նա պետք է ստրուկի դիմաց տա ստրուկ։
Եթե մարդը սպանի ուրիշի եզը, նա պետք է եզան դիմաց տա եզ։
Եթե մարդը ունի պարտք, նրա կինը, որդին կամ դուստրը պետք է 3 տարի ստրկության մեջ լինեն, չորրորդ տարում նրանց պետք է ազատ արձակեն։
Եթե մարդն իր հավասարին ապտակի, նա պետք է վճարի տուգանք։
Եթե մարդը ապտակի իրենից բարձրին (այսինքն մեծատոհմիկ աստիճանավորի, քրմին), պետք է նրան 60 անգամ հարվածել եզան կաշվից պատրաստած մտրակով»։
Եզրափակման մեջ ասված է․
«Ես՝ Համմուրաբիս, արդարադատ թագավոր եմ, որին Արևի աստվածը շնորհել է օրենքներ։ Իմ խոսքերը հիանալի են, իմ գործերը՝ աննման»։
Համմուրապիի օրենսգիրքը
Գտնման վայր: Օրենսգիրքը հայտնաբերվել է 1901 թվականին Իրանի Սուսա քաղաքում և գրված է շումերա-աքքադական սեպագրով։
Կառուցվածք: Օրենսգիրքը բաղկացած է շուրջ 282 հոդվածից, որոնք վերաբերում են տարբեր ոլորտներին՝ քաղաքացիական իրավունքից մինչև քրեական արդարադատություն։ Այն գրված է շքեղ սև դիորիտե սյունի վրա։
Հիմնական թեմաներ:
Ընտանեկան իրավունք՝ ամուսնություն, ժառանգություն, երեխաների և կանանց իրավունքներ։
Գույքային հարաբերություններ՝ հողերի և ունեցվածքի վաճառք ու վարձակալություն։
Պատիժների համակարգ՝ հայտնի է իր «ակն ընդ ական» սկզբունքով (տալիոնի օրենք-Տալիոն (լատին․՝ lex talionis), հանցագործության համար հատուցում։ Հատուցման սկզբունքով («ակն ընդ ական, ատամն ընդ ատաման») պատիժ, ըստ որի հանցավորին հասցվում է այն վնասը, ինչ նա պատճառել է տուժողին։ Առավել ցայտուն արտահայտվել է Համմուրաբիի օրենքներում,):
Առևտրի և պարտքերի համակարգում՝ նավահանգիստների, աշխատողների ու վարձու ուժի կազմակերպում։
Նպատակը
Օրենսգիրքը ներկայացնում էր թագավորի գաղափարը որպես արդարության երաշխավոր։ Համմուրապին իր օրենքների ներածության մեջ նշում է, որ դրանք մշակվել են՝
«Թույլերին ուժեղներից պաշտպանելու համար»։
«Բաբելոնի երկրի խաղաղությունն ու բարգավաճումը ապահովելու նպատակով»։
Տարածքային նշանակություն
Համմուրապիի օրենսգիրքը մեծ ազդեցություն է ունեցել Միջագետքի հարակից տարածքների վրա։ Այն հիմք է ծառայել հետագա օրենսդրական համակարգերի, այդ թվում՝ եբրայական և հռոմեական օրենքների զարգացման համար։
Այսօր օրենսգիրքը պահվում է Փարիզի Լուվրի թանգարանում և համարվում է համաշխարհային պատմության կարևոր ժառանգություն։
Իմանալով 2 մեծությունների հարաբերությունն ու նրանցից մեկի արժեքը՝ սովորեցինք գտնել երկրորդ մեծությունը։
Օրինակ 1-ի խնդիրը հնարավոր է լուծել առանց գծապատկերը նկարելու և մեկ մասի արժեքը հաշվելու։ Քանի որ տավարի միսը 7 : 3 = 7/3 անգամ շատ է խոզի մսից, ուրեմն տավարի մսի քանակությունը գտնելու համար պետք է 600-ը բազմապատկել 7/3-ով.
600 • 7/3 = 1400 գրամ։
600 • 7/3 արտահայտությունը հնարավոր է ստանալ նաև համեմատության հիմնական հատկության միջոցով։ Քանի որ խոզի և տավարի մասերի հարաբերությունը հավասար է նրանց քանակությունների հարաբերությանը, ուրեմն ունենք համեմատություն։ Այս համեմատության անհայտ եզրային անդամը հավասար է միջին անդամների արտադրյալի և հայտնի եզրային անդամի քանորդին.
Համեմատության անհայտ բաղադրիչը գտնելում համար հարմար է կիրառել խաչաձև բազմապատկումը։ «3 մաս խոզի միսը 600 գրամ է» պայմանը համառոտագրենք հետևյալ կերպ.
3 մաս — 600 գրամ
Այս պայմանի տակը գրենք 7 մասը գտնելու պահանջը՝ հետևյալ կերպ.
7 մաս — x գրամ
600 • 7/3 արտահայտությունը ստանալու համար.
1) նկարում պատկերված համառոտագրությունում գծենք խաչ
2) ընտրենք խաչի այն հատվածը, որի ծայրակետերի մոտ գրված են թվեր
3) բազմապատկենք այդ հատվածի ծայրակետերի մոտ գրված թվերը և արդյունքը բաժանենք մյուս հատվածի ծայրակետում գրված թվին։
Համեմատությունում անհայտ մեծությունը գտնելու այս եղանակը խաչաձև բազմապատկումն է։
Դասարանական աշխատանք
1. Հարաբերությունում խաչաձև բազմապատկման օգնությամբ գտե՛ք x-ը.
ա) 4 մաս — 120 գրամ
3 մաս — 90 գրամ
3×120:4=90
բ) 1 մաս — 3/2 ժամ
2 մաս — 3 ժամ
1×3:2=3/2
գ) 1/20 գրամ — 1 մաս
20 գրամ — 400 մաս
20×1:400=1/20
դ) 120 հատ — 3 մաս
80 հատ — 2 մաս
2×120:3=80
2. Թռչնաբուծարանում հավերի և աքլորների քանակները հարաբերում են ինչպես 17 : 2: Գտե՛ք հավերի քանակը, եթե հայտնի է, որ թռչնաբուծարանում կա 54 աքլոր։
54:2=27
27×17=489
2 մաս-54 աքլոր
17- 489 հավ
17×54:2=489
3. Պահեստում շաքարի 1 և 2-կիլոգրամանոց տուփերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Գտե՛ք պահեստում շաքարի քանակությունը, եթե 1-կիլոգրամանոց տուփերի քանակը 42 է։
42:3=14
14×2=28
56 + 42=98
3մաս-42 տուփ
2 մաս-28
2×42:3=28
4. Օգտվելով համառոտագրությունից՝ կազմե՛ք խնդիր և լուծե՛ք.
Տուփի մեջ ելակների և խնձորների զանգվածները հարաբերում են ինչպես 3 : 5: Գտե՛ք ելակների զանգվածը, եթե հայտնի է, որ տուփի մեջ կա 12 խնձոր։
3 մաս — 12 կգ
5 մաս — x կգ
5×12:3=20
5. Եռանկյան անկյունները հարաբերում են ինչպես 4 : 2 : 3: Գտե՛ք դրանցից յուրաքանչյուրի աստիճանային չափը, եթե հայտնի է, որ նրանց գումարը 180 է:
4+2+3=9
180:9=20
4×20=80
2×20=40
3×20=60
6. Եռանկյան կողմերը հարաբերում են ինչպես 12 : 5 : 13: Գտե՛ք դրանց երկարությունները, եթե.
ա) պարագիծը 120 սմ է
12+13+5=30
120:30=4
12×4=48
13×4=52
5×4=20
բ) փոքր կողմը 10 սմ է,
10:5=2
12:1=
13×3=
5×3=
7. Թատրոնի 3000 և 5000-դրամանոց տոմսերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Հաշվե՛ք 3000-անոց տոմսերի քանակը, եթե 5000-անոցները 40-ն են։
Լրացուցիչ առաջադրանք
1. Հարաբերությունում խաչաձև բազմապատկման օգնությամբ գտե՛ք x-ը.
ա) 4 օր — 1/3 գրամ
x օր — 1 մաս
4×1=4:1/3=
բ) 3 մաս — 45 րոպե
8 մաս — 120 րոպե
8×45:3=120
2. Գյուղի՝ ընդհանուր 400 հա մակերեսով հացահատիկի և եգիպտացորենի դաշտերի մակերեսներըհարաբերում են ինչպես 7 : 1։ Որոշե՛ք դաշտերից յուրաքանչյուրի մակերեսը:
3. Օգտվելով համառոտագրությունից՝ կազմե՛ք խնդիր և լուծե՛ք.
31.5 — 2 մաս
x — 3 մաս
3×31.5:2=
4. Եռանկյան կողմերը հարաբերում են ինչպես 12 : 5 : 13: Գտե՛ք դրանց երկարությունները, եթե.
ա) մեծ կողմը 39 սմ է
12+13+5=30
39:30=
12x=
13x=
5x=
բ) մեծ և փոքր կողմերի տարբերությունը 40 սմ է
5. Թատրոնի 3000 և 5000-դրամանոց տոմսերի քանակները հարաբերում են ինչպես 3 ։ 2։ Հաշվե՛ք 3000-անոց տոմսերի քանակը, եթե 5000-անոցները 40-ն են։ Որքա՞ն գումար կվաստակի թատրոնը, եթե բոլոր տոմսերը վաճառվեն։
Նպատակը՝ ծանոթանալ Մխիթար Սեբաստացուն և մխիթարյանների գործունեությանը, պատմել իրենց մասին որպես սեբաստացի:
Հարցադրումներ՝
Ներկայանում եմ…. Ինչքանով եմ ես սեբաստացի: Իմ ընտանիքի սեբաստացիները: Սեբաստացի լինել, նշանակում է…. Կրթահամալիրի հրաշալիքները: Սեբաստացիական իմ սիրելի անկյունը: Սեբաստացիական իմ ճանապարհը: Ե՞րբ է առաջին անգամ նշվել Հարիսայի տոնը, և ինչու Հարիսայի: Ինչպես եմ պատրաստվում Կրթահամալիրի տոնին:
Վերը նշված հարցադրումներով գրել պատումներ:
սեբաստացի լինելը նշանակում է բարի, խելացի և բարեխիղճ լինել: Օրինակ օգնել ընկերոջտ կամ փողոցային կենդանուն ուտելիք հյուրասիրել: Ինձ չեն հետաքրքրում գնահատակաները, որովհետև գնահատականը ուղակի թիվ է, որը կարևոր չէ մեր կյանքում: Ես ուզում եմ մեծանալ գնալ Սեբաստացիական քոլեջ որից ես ուզում եմ աշխատել կրթահամալիրում: Ես երկրորդ դասարանից եմ եկել այս դպրոց: Սա իմ մանկության նկարնե:
իսկ այս խատմությույնը ես ստեղծագործել եմ երորդ դասարանում
Մեր քաղաքում կառուցել են շարժվող տուն: Երբ այդ տանը բնակվող երեխան հիվանդանում է և չի կարողանում գնալ դպրոց, տունը շարժվում է դեպի դպրոց, կանգնում պատուհանի մոտ, և երեխան իր դասընկերների հետ միասին դաս է անում:
Իզաբելլա Յոկուրտջյան
Հին ու նոր սեբաստացիներ: Սովորողները ներկայացնում են իրենց ընտանիքի սեբաստացիներին` սովորող, աշխատող` հին և նոր, հարցազրույցներ վերցնում, ֆիլմեր պատրաստում:
1. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:
Շախմատում մի կանոն կա. չի թույլատրվում վերցնել թագավորին (թագ): Մի անգամ այդ կանոնը Ֆրանսիայի Լյուդովիկոս Վեցերորդ արքային փրկեց անխուսափելի կործանումից (կործանել): Մի մարտի ժամանակ ֆրանսիական զորքերը պարտություն (պարտվել) կրեցին անգլիացիներից: Ինքը՝ Լյուդովիկոսը, ընկել էր անգլիացի զինվորների շրջապատման (շրջապատել) մեջ: Լսվեց հաղթող զինվորներից մեկի բացականչությունը (բացականչել)՝ արքային վերցրի՜նք: Բայց տագավորը (թագ) իրեն չկորցրեց և ի պատասխան գոռաց. — Մի՞թե չգիտես, որ նույնիսկ շախմատում արքային չեն վերցնում: Զարմացած զինվորները մի պահ ետ քաշվեցին, և արքան ճեղքեց շրջապատումը (շրջապատել):
2. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:
Լաբիրինթոս նշանակում է խճճված դրություն, որից դուրս գալը կապված է դժվարությունների (դժվար) հետ: Հին հույները, եգիպտացիներն ու հռոմեացիները լաբիրինթոս անվանում էին այն կառույցները (կառուցել), որոնք ունեին բազմաթիվ խճճված սենյակներ ու անցումներ (անցնել): Ըստ հունական ավանդության (ավանդել)՝ հրաշագործ արվետագետ (արվեստների գիտակ) Դեդալոսը մի այնպիսի լաբիրինթոս է կառուցում Կրետե կղզում, որտեղ մտնողն այլևս ելք (ելնել) չի գտնում: Այդ լաբիրինթոսում Կրետեի Մինոս թագավորը (թագ) բանտարկում է մարդու գլուխ և ցուլի մարմին ունեցող ահռելի Մինոտավրոսին:
3. Ընդգծված բառերը բառարանի օգնությամբ փոխարինիր համապատասխան հոմանիշներով:
Աղթամար կղզին, որը հայտնի է հին-հնամյա հիշատակարաններով, տարածվում է Վանա լճի հարավարևելյան մասում: Կանաչ-զմրուխտ կղզին, խոշոր-մեծ կետ ձկան տեսքով երկարում է հարավից հյուսիս` պոչն ու մեծ-հսկա գլուխը դեպի վեր երկարած:
Հայաստան աշխարհը հայտնի է իր հին-համյա ու զարմանահրաշ-սքանչելի վայրերով: Պատանին թախծալի-տխրալի հայացքը լեռնային գետակի զուլալ-պարզ ջրերին ուղղեց:
Այգաբացին-լուսաբաց լսվում էր թռչունների անուշ-անուշիկ դայլայլը:
Прочитайте рассказ «Кто виноват?» и скажите, почему он так называется
КТО ВИНОВАТ? Ровно в семь часов зазвонил будильник, но мальчик не проснулся. – Опять опаздывает в школу, – с доса՛дой сказал будильник. И, обращаясь к футбольному мячу, добавил: – Это всё ты виноват, бездельник. Из-за тебя он позавчера получил две двойки, а вчера только сел за уроки, как ты попался ему на глаза, и он , позабыв уроки, схватил тебя, выбежал во двор и гонял тебя с друзьями до самого вечера. У кого же после этого останутся силы учить уроки? Он всегда слушался меня, пока не появился ты, и всё переменилось: в дневнике у него полно двоек, он перестал читать свои самые любимые книги. – Перестань ругать меня, – ответил мяч, – сам знаю, что я виноват, а потому решил убежать. Он и меня не жалеет. Вчера так ударил, что я разбил окно соседки, и она грозилась разорвать меня на куски. Когда в тот день мальчик вернулся из школы, он взял футбольный мяч и вышел во двор. Прибежали и другие мальчики, и игра началась. Бедный мяч устал. Его гоняли четыре часа. «Как только подвернётся удобный случай, убегу», – решил мяч. И вот настал удобный момент. Сильным ударом он был переброшен в соседний двор. Мяч покатился в сара՛й и притаи՛лся в тёмном углу. Так пролежал футбольный мяч несколько дней в сарае, пока однажды в сарай не зашёл незнакомый мальчик и не увидел футбольный мяч. Он взял его, понёс домой и положил на письменный стол, где стояли часы будильник. – Ах, беда, беда, – сказал мяч. – В чём дело? – заинтересовались часы. – Пропал ваш ученик! Тот, у кого я живу, перестаёт обращать внимание на часы, опаздывает в школу, не учит уроков. Однако на следующий день, когда мальчик вернулся из школы, он, не обратив внимания на мяч, завёл часы и стал учить уроки. Когда уроки были выучены, он сел за чтение, и только после этого взял мяч и спустился во двор. Играл он недолго.
Через час он вернулся, поужинал и заснул. Утром, как только зазвенел будильник, мальчик быстро вскочил, умылся, сделал зарядку и пошёл в школу. А из школы вернулся весёлый, с пятёрками в дневнике. Футбольный мяч задумался: «Почему же тот будильник назвал меня бездельником и вре՛дным? Выходит, мальчик сам виноват в том, что получал двойки. Оказывается, дело не во мне, а в самом мальчике». – Значит, я ни в чём не виноват! – радостно воскликнул мяч. По Г. Филоян доса՛да – սրտնեղություն сара՛й – ցախանոց притаи՛ться – спря՛таться вре՛дный – վնասակար
2. Найдите в тексте антонимы данных слов. Работяга, хвалить, войти, прибежать, проснуться, закончиться, слабый, светлый, грустно.
3. Дополните предложения словами из текста.
Ты … ему на глаза, и он, позабыв уроки, схватил тебя и выбежал во двор.
Мальчик … футбольный мяч с друзьями во дворе. 3. «Как только … удобный случай, убегу», – решил мяч. 4. Мяч покатился в сарай и … в углу. 5. Тот, у кого я живу, перестаёт … внимание на часы. 6. Утром мальчик быстро вскочил ,умылся, … зарядку и пошёл в школу
4. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
За что будильник ругал футбольный мяч? 2. Почему мяч решил убежать от мальчика? 3. Где спрятался мяч? 4. Кто его нашёл? 5. Как прошёл следующий день мальчика, нашедшего мяч? 6. О чём задумался мяч? 7. Что он понял?
5. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
За что будильник ругал футбольный мяч? 2. Почему мяч решил убежать от мальчика? 3. Где спрятался мяч? 4. Кто его нашёл? 5. Как прошёл следующий день мальчика, нашедшего мяч? 6. О чём задумался мяч? 7. Что он понял?
6. Охарактеризуйте двух мальчиков. Почему один мальчик учится плохо, а другой – хорошо? Как вы думаете, что скажет мальчику его мама, когда узнает, что у него в дневнике много двоек? Разыграйте диалог. Как ты мог… ; Как тебе не стыдно… ; Мне приходится краснеть из-за тебя… ; Неужели ты не понимаешь, что… ; Я не виноват, … ; Я больше не буду… ; Мне очень жаль, что так получилось; Это больше не повторится.
УРОК 2
1 . Какие футбольные клубы вы знаете? За какие болеете? Кто ваш любимый футболист? Приходилось ли вам смотреть футбольный матч на стадионе?
2 . Составьте рассказ «На стадионе». Вам помогут следующие слова и словосочетания: решили пойти на стадион, пришли вовремя, заняли места, любители футбола, полные трибуны, интересный матч, упорная борьба, матч закончился со счётом, забил гол, вратарь.
3 . Прочитайте текст. Скажите, почему болельщики (երկրպագուներ) так любят футбол.
ЗА ЧТО МЫ ЛЮБИМ ФУТБОЛ?
Современный футбол начинает свою историю в XII веке в Англии. Тогда в футбол играли на рыночных площадях и улицах. Играли с утра и до вечера. Количество игроков могло превышать сто человек. Можно было играть руками и ногами, разрешалось хватать игрока, владеющего мячом, сбивать его с ног. Французский путешественник Гастон де Фуа, наблюдая за игрой в футбол, воскликнул: «Если англичане называют это игрой, то, что же они называют дракой?!» Король Эдуард II в 1313 году запретил играть в футбол в городе. Играть стали за городом. В 1389 году король Ричард II установил самые суровые наказания и даже сме՛ртную казнь за игру в футбол. Но, несмотря на запреты, народ продолжал играть в футбол. И через двести лет запрет отменили. Народ сумел защитить свою любимую игру. Кто придумал футбол? В футбол играли ещё в Древнем Египте. Учёные нашли не только изображения людей, играющих в мяч, но и сами мячи. В футбол играли и в Древнем Риме для тренировки воинов, и в Древней Греции. Но именно в Англии футбол получил своё название, и поэтому Англия считается родиной футбола. Забавно, что это название игра получила в приказе короля Эдуарда III о её запрете. Победа в футболе определяется не только техникой и мастерством. Сила воли и желание победить становятся решающими. По материалам интернета.
сме՛ртная казнь – մահապատիժ
Ответьте на вопросы
1.Когда начинается история футбола? 2. Как раньше в Англии играли в футбол? 3. Что случилось, когда король Эдуард II запретил играть в футбол в городе? 4. Почему запрет на футбол отменили? 5. В какой стране придумали футбол? 6. Почему Англия считается родиной футбола ?
ИНТЕРЕСНЫЕ ФАКТЫ О ФУТБОЛЕ
Футбол — самый популярный вид спорта в мире. В него играют более 250 миллионов человек в более чем 200 странах!
Первый футбольный мяч был сделан из свиного пузыря. Представляете, как он подпрыгивал?
Самый длинный футбольный матч длился более 7 дней. Да, вы правильно прочитали! Он проходил в Англии в 1883 году и закончился со счетом 25-0.
Самый молодой игрок, когда-либо забивший гол в чемпионате мира по футболу, был ему всего 17 лет. Его звали Пеле, и он стал легендой футбола!
Самый быстрый гол в истории чемпионата мира по футболу был забит всего через 10,8 секунд. Это было так быстро, что некоторые зрители даже не успели сесть!
В 1957 году в Германии за несколько секунд до завершения футбольного матча в ворота одной из команд был забит победный гол. При этом судья не заметил, что нападающий подправил мяч рукой, и засчитал гол. Тогда на поле вышел местный священник и стал громко увещевать победившую команду признаться, как было дело. Слова пастыря возымели действие. Футболисты признались в том, что забили мяч неправильно. Судья гол отменил, и встреча закончилась вничью.
2 . Это случилось в начале 60-х годов после футбольного матча в Порту-Алегри (Бразилия). Возбужденные зрители выскочили на поле стадиона и направились к арбитру. Перепугавшийся судья изо всех сил пустился в раздевалку. Не остановившись перед этим препятствием, болельщики взломали дверь. Судья забился в угол и в полуобморочном состоянии дожидался страшной участи. Однако, как оказалось, зрители просто хотели… поблагодарить его за отличное судейство.
3. ФИФА обгоняет Международный олимпийский комитет и ООН по количеству членов. На данный момент в ФИФА 208 членов и это больше, чем в Международном олимпийском комитете и ООН на 3 и 16 соответственно.
4 . FIFA образовали восемь государств: Голландия, Швейцария, Дания, Бельгия, Франция, Швеция, Испания и Германия. Одни только немцы не явились на столь важную встречу, а свое решение передали по телеграфу. ЮАР был первым членом ФИФА не из Старого света.
5 . По правилам до 1912 года вратари имели право брать мяч в руки на всей своей половине, были случаи, когда они забивали гол руками. Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.
6 . До середины 1960-х годов замены в футболе были запрещены, и если вратаря травмировали, его место занимал полевой игрок.
7 . До 1875 года роль перекладины на футбольных воротах играла обыкновенная верёвка, натянутая на вертикальные шесты.
8 . Впервые бутсы с шипами появились в Англии в конце XIX столетия. Раньше шипы изготавливались в основном из кожи или резины, в настоящее время — из алюминия или пластмассы.
7. “Рука Бога” — один из самых знаменитых футбольных голов в истории, забитый аргентинцем Диего Марадоной на 51-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико.
8 . Гол столетия — гол, признанный лучшим за всю историю чемпионатов мира по футболу по итогам опроса, организованного на сайте FIFA во время проведения первого мирового чемпионата XXI века. Он был забит аргентинцем Диего Марадоной на 54-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико. «Гол столетия» завершил блестящий прорыв Марадоны в штрафную английской команды, в ходе которого он обыграл шесть игроков, включая и вратаря. Всего за три минуты до этого Марадона забил крайне спорный гол, получивший название «руки Бога».
9 . Оказывается, 11-метровый удар по воротам противника назван в честь ирландского эксперта по правилам футбола Джона Пенальти, который в 1891 предложил назначать такой удар за грубую игру или игру рукой защищающейся команды в пределах ее штрафной площади.
10. В истории футбола бывали случаи поедании карточек и не только. Например, в 1983-м в Бристоле Майк Бэгли съел страницы из блокнота арбитра, на которых были записаны его нарушения. В 1989 году Фернандо д’Эрколи, игравший за итальянский клуб «Пьянта», съел красную карточку, которую рефери предъявил футболисту за грубую игру. А в 2002-м Хосе Мария Лопес Силва из фарм-клуба мадридского «Реала» укусил судью за плечо за то, что тот показал ему красную карточку.
11. Туман – настоящая напасть для английского футбола. Все поле и трибуны окутаны непроницаемой пеленой. Нападающий Джордж Одц после одной из таких игр, которая закончилась со счетом 3:3, сказал: «Я точно помню, что забил пять мячей, но не знаю, в какие ворота». Кроме того, по окончании игры судья обнаружил, что за каждую команду играло по 18 человек.
12 . В 1980 г. во время футбольного матча в румынском городе Тимишоаре между местной «Политехникой» и командой бразильского клуба «Атлетико» произошел удивительный случай. Нападающий бразильской команды на скорости ворвался в штрафную, затем вышел один на один с вратарем противника. Румынский голкипер бросился в ноги бразильцу, который подскочил и врезался головой в штангу. Конструкция не выдержала такого удара, и штанга переломилась пополам. Для ремонта ворот пришлось задержать игру на 20 минут, а вот бразилец, как ни в чем не бывало, продолжал играть.
13. В конце 70-х годов в матче мексиканских команд судья Гонсалес показал 26 красных карточек. После удаления за грубую игру нескольких игроков обе команды кинулись выяснять кто прав. Когда прения перешли во всеобщую драку, пришлось удалить всех футболистов. Тренеров, выбежавших на поле, постигла такая же участь, их выпроводили с поля.
14 . В футболе нередко случаются громкие скандалы, один из которых произошел 21 декабря 1983 года, когда состоялся матч чемпионата Европы между аутсайдером отборочного цикла сборной Мальты и командой Испании. Для того чтобы опередить лидеров группы голландцев, испанцам нужна была победа с разницей в 11 мячей. Удивлению зрителей и УЕФА не было предела, когда игра закончилась со счетом 12:1. Все были уверены в подкупе, но при изучении видеозаписей ничего не обнаружено. Вот только потом долго ходили слухи о том, что в тот год сборная Мальты встретила Рождество на одном из престижных курортов. .
15 . Футбол – это не только красивая игра, но и безудержные переживания болельщиков, которые могут выливаться в различного рода инциденты. Английские власти подсчитали ежегодный ущерб, причиняемый частному и государственному имуществу разъяренными болельщиками. Получилась немалая сумма – сорок миллионов фунтов стерлингов.
16 . Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.
17. Во время матча на первенство Англии между командами «Ноттингем Форест» и «Лестер Сити» снежная пурга усиливалась с каждой минутой. Видимость на поле пропала полностью. В начале второго тайма судья вынужден был прекратить встречу. Прошло минут десять, и игроки «Лестера» с удивлением заметили, что в раздевалке нет их вратаря. Тут же отправились на поиски и обнаружили его в воротах. Когда ему объяснили, что матч уже давно прерван, он заявил: «А я то удивляюсь, откуда у наших нападающих столько прыти?».
По первоначальному плану, первый в мире футбольной ассоциации в Англии, футбол должен был быть любительским видом спорта, и поэтому запрещалось платить футболистам заработную плату. И даже вводились правила, которые исключали команды из футбольной ассоциации и игроков отстраняли от соревнований. Но эти правила просуществовали лишь три года, через которые их отменили. Это привело к созданию первой в истории футбола профессиональной лиги.
Трофей Кубка мира стали называть именем первого президента ФИФА.
Трофей имел еще одно название – «Кубок богини Нике», который после трех побед сборной Бразилии перешел к ней навсегда.
Футбольная кричалка «Оле-Оле-Оле» происходит из Испании, где слово «Оле» выкрикивалось на корриде или танцах фламенко. А там оно появилось путём трансформации из слова «Аллах», которое произносили при молитвах арабы, захватившие Испанию в 8 веке.
Футбол официально запрещен в шести странах, включая Афганистан, Кампучию и Гренландию. Интересно, что футбол (соккер, то есть европейский футбол) разрешен для игры в штате Юта, США, только при условии, что поле расположено не ближе, чем в 1.5 миле от церкви.
Самой титулованной сборной в истории футбола считается сборная Бразилии, на ее счету 5 титулов. И это единственная страна, которая участвовала во всех чемпионатах мира, не пропустив ни одного.
Пенальти – штрафной удар с 11 метров. Название удара закрепилось после того как его предложил ирландец Джон Пенальти, и он был исполнен в матче ирландской футбольной лиге..
Раньше, перед футбольным матчем капитаны обеих команд обменивались друг с другом цветами в знак уважения.
Сборная Норвегии по футболу – единственная команда в мире, ни разу не проигравшая бразильцам. Сборные двух держав встречались на поле 4 раза, при этом дважды норвежцы победили, а в двух остальных случаях свели счет к ничьей.
Самый титулованный клуб в истории футбола – ФК Барселона. В её активе 85 трофеев.
Глава судейского корпуса раздумывал над тем, как сгладить языковой барьер между арбитрами и игроками, когда ему на глаза попался светофор. Так футбольные судьи перестали делать записи в блокнотах и стали показывать футболистам желтые и красные карточки, понятные в любой стране мира.
Футбольное поле становится полосатым не из-за того, что его засевают травой разных сортов, а в результате работы газонокосильщиков – они не только срезают побеги, но и пригибают ее в разные стороны, создавая иллюзию полос. Такая расцветка поля не только радует глаз, но и помогает судьям в отслеживании офсайдов.
80% всех футбольных мячей в мире производятся в Пакистане, причём три четверти из них — в городе Сиялкот.
Незадолго до чемпионата мира по футболу 1966 года в Англии главный его трофей был украден с публичного показа. К поискам подключили полицию и Скотланд-Ярд, но обнаружили кубок через семь дней в зарослях кустарника одного из лондонских садов благодаря собаке по кличке Пиклз, гулявшей там с хозяином. После победы на чемпионате сборной Англии собака была приглашена на банкет и получила право облизать тарелки футболистов.
Жюль Риме — первый в истории футбола президент ФИФА.
Современный мяч изобрел Ричард Линдон. В качестве камеры для футбольного мяча сначала использовались свиные пузыри, а позже была изобретена резиновая камера.
Известно, что Лев Яшин был не только футбольным вратарём, но и хоккейным. В 1953 году он стал обладателем Кубка СССР по хоккею и бронзовым призёром чемпионата СССР. Яшина уже хотели позвать в хоккейную сборную на чемпионат мира, но он решил сконцентрироваться на футболе. Лев Яшин — лучший вратарь XX века по версиям ФИФА, МФФИИС, World Soccer, France Football и Placar. Входит в список лучших игроков XX века по версиям Venerdì, Guerin Sportivo, Planète Foot и Voetbal International. Единственный вратарь в истории, получавший «Золотой мяч». Считается одним из первых вратарей в мировом футболе, широко освоившим игру на выходах и по всей штрафной площадке.
Единственный человек, три раза становившийся чемпионом мира как игрок, — Пеле (на чемпионатах 1958, 1962 и 1970 годов).
В истории футбола есть игрок, который играл под номером «0». Это марокканец Хишам Зеруали. Болельщики Абердина дали ему прозвище «Zero» и после этого игрок взял себе футболку с номером «0».
Лионель Месси, первый футболист, который получил четыре награды «Золотой мяч».
Самый быстрый футболист в мире – португалец Криштиану Роналду. Его скорость бега достигает до 39,2 км/ч.
Стенли Мэтьюз несколько раз признавался лучшим футболистом Англии и один раз — лучшим футболистом Европы. За всю свою спортивную карьеру, длившуюся до 50-летнего возраста, он ни разу не был удалён с поля и даже не получил ни одного предупреждения. На прощальном матче королева Елизавета II пожаловала ему рыцарский титул, что стало первым подобным случаем среди футболистов.
Некоторые футбольные вратари помогают своей команде не только сохранить ворота «сухими», но и забивать голы, исполняя пенальти и штрафные. Особенно часто такой стиль игры исповедуют южноамериканские голкиперы. Больше всех преуспел за всю историю футбола бразилец Рожерио Сени, забив более 80 мячей.
Широко известен также экстравагантный вратарь из Парагвая Хосе Луис Чилаверт. Он забил 62 гола, но остаётся единственным голкипером, кому удалось сделать хет-трик в одном матче.
Մեծ եղբայրս՝ Հակոբը, պահում էր մի արաբական ձի, որ ծնվել էր մեր տանը և երբեք չէր տեսել արմավենի, և ոչ էլ նրա սմբակները մխրճվել էին հարավի տաք ավազներում, բայց նրա աչքերի խորությանը մեջ կար հարավային պեյզաժների ամբողջ սարսուռը, և նրա վրնջյունի մեջ մենք զգում էինք անհուն անապատների կարոտը։
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։
Մարանը սանձ չէր տեսել իր կյանքում, նա ազատորեն ման էր գալիս մեր տանը, մինչև անգամ ճաշի ժամանակ, երբ մեծ ընտանիքը բոլորվում էր մեծ սեղանի շուրջը, նա գալիս էր, դունչը հանգչեցնում էր Հակոբի ուսին և սպասում մինչև նա շաքար տար, հետո դնում էր հորս ուսին, հուսկ ապա՝ մորս։
Մայրս, անհուն բարությամբ և նոր հարսի ջինջ ժպիտով, տալիս էր վերջին շաքարը ու հրամայում նրան գնալ պարտեզ։
Մարանը, շաքարը խրտխրտացնելով, գնում էր դեպի պարտեզ, որտեղից նա մի անգամ վրնջում էր իբրև տեղեկություն, որ արդեն պարտեզում է։
Այս վրնջյունի ժամանակ եղբայրս կանգ էր առնում, մինչև անգամ պատառը դեռ բերանին չհասցրած՝ ձեռքը մնում էր օդում, հրճվանքից կարմրում էր և շշնջում․ — Սիրեմ քըզի․․․
Ամեն գիշեր Հակոբը պետք է վեր կենար, գնար Մարանի մոտ, մի անգամ նայեր, շոյեր, համբուրեր և վերադառնար անկողին։ Մարանի սենյակը (ախոռ չէր կարելի կոչել նրա գիշերած վայրը) գտնվում էր հորս և մորս սենյակի տակը։ Կեսգիշերին, հանկարծ, երբ լսվում էր Մարանի խրխինջը, մեղմ և ջինջ, հայրս ասում էր. — Ակոբը գնաց սիրելիին քով։
Ամեն կիրակի օր Հակոբը Մարանին տանում էր հերկված դաշտը և բաց թողնում․ Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։
Քաղաքի երիտասարդների համար մեծագույն հաճույք էր հավաքվել դաշտը, տեսնելու Մարանի վազքը։ Մարանը հասնում էր դաշտի պռնկին, կանգ էր առնում, պայծառ աչքերով նայում հեռո՜ւն, հեռո՜ւն։ Ւ՜նչ էր երազում այդ թովիչ անասունը, ո՜վ իմանար, ապա վերադառնում էր սուրացող ալիքի նման, գալիս, կանգնում էր Հակոբի մոտ։ Հակոբի թևերը բացվում էին, փաթաթվում նրա վզին, շրթունքները մոտենում էին նրա քրտնած սև ստևներին և համբուրում։ — Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի, — ասում էին շատերը։
Հակոբը բերում էր տուն Մարանին, Գոգոն անխախտ պատրաստած կլիներ մի թարմ ձու։ Հակոբն ամեն անգամ Մարանին դուրս տանելուց և բերելուց հետո՝ մի թարմ ձու էր խփում նրա ճակատին, ջարդում, որպեսզի չար աչքերը խափանվեին։
Հակոբի ամբողջ զբոսանքը Մարանն էր։ Երբ միջնակարգն ավարտեց, և հայրը նրան առաջարկեց գնալ բարձրագույն դպրոց՝ նա մերժեց միայն այն մտահոգությամբ, որ Մարանին չէր կարող տանել հետը Պոլիս, Պրուսա և կամ Եվրոպա։
Հակոբի ընկերները, նրա հասակակիցներն էլ տանը չէին մնում, նրանց մեջ զարթնել էր տղամարդը, որոնում էին աղջիկներ զանազան անկյուններում, դռների ճեղքերից, պատուհանների բացվածքներից, եկեղեցում, փողոցում, բաղնիսի դռան առաջ։ Նրանց խոսակցությունը կինն էր, չարշաֆի մեջ փաթաթված այդ անիմանալի, դյութական, միստիկ արարածը, որի ձայնը տակնուվրա էր անում նրանց հոգին։
Նրա հասակակիցներից շատերը պսակվեցին, երեխաներ ունեցան, իսկ Հակոբի համար ամենաերջանիկ օրն այն օրն էր, երբ պետք է գնար արոտները Մարանի հետ։ Տանում էր հետը մի վրան ու գնում արոտ։
Ուրեմն, Հակոբը ամբողջ երեք ամիս պիտի ապրեր Մարանի հետ շունչ շնչի, գիշերը պիտի քներ վրանի տակ, Մարանն էլ գլուխը կախ արած նրա գլխի վրա։ Ամբողջ օրը Մարանն ուտում էր թարմ խոտը և կշտանալուց հետո կանգնում էր արևի տակ և անվերջ երերում էր գլուխը դեպի վեր և դեպի վար, իսկ Հակոբը, նստած վրանի շվաքում՝ դիտում էր ու հրճվում։
Հակոբը ժամերով խոսում էր Մարանի հետ, հարց էր տալիս, պատասխաններ ստանում, ծիծաղում, երբեմն մտերմորեն կշտամբում նրան։
— Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես, — հարցնում էր Հակոբը։
Մարանը վրնջում էր։
— Շուտով տուն տ՚երթանք,— ասում էր Հակոբը։
Մարանը պոչը թափ էր տալիս, գլուխը երերում։
— Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք։
Մարանը մոտենում էր Հակոբին, կծում ֆեսը և թափ տալիս օդում։
Այսպես անվերջ խոսում էին նրանք, երկու մտերիմ ընկերների պես, ոչ մի տարաձայնություն, ոչ մի անհամություն երկու ընկերների միջև։
Երեկոները Հակոբը պառկում էր վրանի առաջ, երկնքին հառած՝ երգում էր։ Մարանը կանգնած լսում էր նրան առանց շարժվելու, այդ մշտապես անհանգիստ անասունը ոչ մի շարժում չէր փորձում, և երբ Հակոբը դադարեցնում էր երգր, Մարանը գլուխը կախում էր տխուր։
— Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար, հա՞, Մարան, — հարցնում էր Հակոբը։
Մարանը, իբրև պատասխան, վրնջում էր ոսկեհնչյուն։
Կյանքը սավառնում էր, ինչպես անվերջ մեծաթև մի առավոտ։
Աշնան մեջերին Հակոբը և Մարանը վերադառնում էին տուն։ Հայրս և մայրս դիմավորում էին երկու ընկերներին։ Հակոբը՝ առողջ, մեծղի, հզոր, արևից եփած, ինչպես խաղողի ողկույզը, ամբողջ վրայից բուրում էր դաշտերի և կանաչների թարմ հոտը, իսկ Մարանը՝ գիրացած, աշխույժ, ավելի ու ավելի պայծառացած, վճիտացած աչքերով և ավելի ոսկեհնչյուն վրնջյունով։
Նրանք իրենց հետ տուն էին բերում հեռավոր դաշտերի թարմությունը, բերում էին իրենց հետ աստղերի ձայնը։ Երբ Մարանն արձակում էր իր առաջին խրխինջը, մեզ թվում էր, որ լուսավորվում էր մռայլ տունը, կարծես ոսկյա սալի վրա աստղեր էին ընկնում և պայթում։
Մայրս ասում էր հորս․
— Հաջի էֆենդի, կենե տունը եղավ տուն։
Տունը տուն դարձնողը Հակոբն էր և իր անասուն ընկերը, մի անբաժանելի և ամենացանկալի մասը տան, որի ձայնը կախվում էր մեր տան բոլոր պատերից, անկյուններից, առաստաղից և պարտեզի բոլոր ծառերի ճյուղերից։
Հակոբը քաշում բերում էր երեխայի օրորոցը, երեխան մեջը, դնում բակի մեջտեղը և ասում Մարանին․— Վրայեն անցիր։
Մարանը ծառս էր ելնում, խրխնջում և թեթևաբար ցատկում երեխայի օրորոցի վրայից ու վերադառնում, լիզում Հակոբի ձեռքը, իսկ Հակոբը փոխադարձ՝ համբուրում էր նրա ճակատի հավկիթաձև սպիտակը։Մեծ զվարճալիք էր մեզ համար, երբ Մարանը գնում էր ավազանի ափին, նայում ջինջ ջրի մեջ և, տեսնելով իր արտացոլումը՝ ցատկում էր, նորից նայում, էլի տեսնում, էլի վեր֊վեր ցատկոտում և վերջ ի վերջո դունչը մոտեցնում ջրին, փռշտում, որից ջուրն ալիքավորվում էր, պատկերը բեկբեկվում, և ուրախանալով, որ հաղթեց ջրի խորքում եղող ինչ֊որ անասունի, խրխնջում և վազում էր դեպի պարտեզի կեռասենիների ծառուղին, այդ ծառուղուց մի ուրիշ ծառուղի, մինչև պարտեզի մութ թավուտները։
Հակոբը, պատահեր, որ հյուր գնար մի տեղ և ստիպված լիներ երկար մնալու, կգտներ մի պահ, կծլկվեր հյուրընկալողներից, կգար տուն, Մարանին կտեսներ և նորից կգնար։ Եթե չգար, դա նշանակում էր, որ մայրս նրան խոսք տված կլիներ՝ շատ մոտիկից հսկել Մարանին, ամեն րոպե չհեռացնել նրան իր աչքերից։
Իսկ եթե պատահեր, որ Մարանին հետը տաներ (շատ անգամ էր տանում, որովհետև հաճախ Հակոբը հրավիրվում էր Մարանի հետ, մի տեսակ՝ հանդերձ ընտանյոք), Հակոբը մի ձու էր դնում նրա գավակի վրա և այդպես տանում։ Մարանը, որպեսզի ձուն չընկնի իր գավակից, քայլում էր դանդաղ, փոխում էր քայլվածքի ձևը, քայլում էր ալիքանման օրորվելով։ Փողոցում չէր լինի մի մարդ, որ կանգ չառներ և չդիտեր Մարանի այդ դժվարին խաղը։
Այսպես էին ապրում երկու ընկերները՝ Հակոբը և Մարանը։
Առաջադրանքներ: 1.Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։ 4.Պատմիր կենդանիների մասին քո վերաբերմունքի կամ քո սիրելի կենդանու մասին: Ես սիրում եմ բոլոր կենդանիներին բայց միջատներին չեմ սիրում: Ես ունեցել եմ չորս կենթանի, ունեցել եմ թռչուն նապաստակ ևշուն իսկ հեիմաունեմ ունեմ կատու որի անունը Բուբլիկ է,նա երկու ամսեկան է, ես նրա հանդեպ շատ ուշադիր եմ, կերակրում եմ խաղում եմ, նա տղա է ես սիրում է ուտել: 5. Ընդգծիր համեմատությունները:
Մայրս, անհուն բարությամբ և նոր հարսի ջինջ ժպիտով, տալիս էր վերջին շաքարը ու հրամայում նրան գնալ պարտեզ։
Երկու մեծությունների հարաբերություն անվանում են նրանց քանորդը։
Օրինակ՝ a թվի հարաբերությունը b թվին գրում են այսպես՝ a:b կամ a/b։
Երկու թվերի հարաբերությունը ցույց է տալիս, թե քանի՞ անգամ է առաջին թիվը մեծ երկրորդից, կամ առաջին թվի ո՞ր մասն է կազմում երկրորդ թիվը:
Թվերը նույն թվով բազմապատկելիս կամ նույն թվի վրա բաժանելիս նրանց հարաբերությունը չի փոխվում:5/2 = 10/4 = 50/20, ապա 5:2 հարաբերությունը կարելի է փոխարինել 10:4 կամ 50:20 հարաբերությամբ:
5թվի հարաբերությունը2-ին և 2-ի հարաբերությունը5-ին, ինչպես և 5/2 և2/5 կոտորակները, անվանում են փոխադարձաբարհակադարձ:
Նույնանուն մեծությունների (երկարություն, զանգված և այլն) հարաբերությունը գտնելու համար դրանք պետք է արտահայտել չափման նույն միավորներով:
Օրինակ
30 սմ-ի և 1մ -ի հարաբերությունը գտնելու համար, պետք է սկզբում երկու մեծությունները գրել կամ մետրերով կամ էլ սանտիմետրերով, և ապա գտնել դրանց քանորդը: